Proje Hakkında

İBB Avrupa Yakası Anıt ve Korunmaya Değer Ağaçların Tespiti, Tescili, Ağaç Sağlığı ve Devrilme Riskinin Belirlenmesi Projesi

Dünyanın en zengin flora merkezi olan ülkemizde 9000´den fazla otsu ve odunsu bitki doğal olarak bulunmaktadır. Bu bağlamda kıvanç verici olan ve en az flora zenginliğimiz kadar önemli sayılan ikinci husus da, mevcut türlerin yaklaşık %30´unun sadece ülkemizde görülebilen endemik türler oluşudur. Bir başka ifadeyle, Anadolu´nun değişik yörelerinde karşımıza çıkan 3000 bitki türünü dünyanın başka yerlerinde görme olanağı bulunmamaktadır (ASAN 1998; 2001).

Ancak, yurdumuzun doğal bitki örtüsü, yazılı tarihin bilindiği 5000 yıldan bu yana sürekli tahrip edilmiştir. Bugün tam bir step görünümünde olan İç Anadolu´nun yakın zamanlara kadar ormanlarla kaplı olduğu yazılı belgelerle ve bilimsel araştırmalar ile sabittir. Sözgelimi, 1402 yılında Timur ve Yıldırım Beyazıt arasında geçen Ankara Meydan Muharebesi sırasında, Timur´un fillerini ormanda sakladığı tarih kitaplarında bildirilmektedir. O zaman fil ordusunu saklayacak yapı ve büyüklükteki ormanlardan günümüze gelebilenler, Beynam yakınlarındaki harap orman kalıntısıdır. Keza, Konya - Süberde dolaylarında ve Ankara - Polatlı yakınındaki Gordion Kral Mezarı´nda yapılan bilimsel ve arkeolojik araştırmalar, bu yörelerin de bir zamanlar orman denizi olduğunu göstermektedir.

Yerleşim alanlarının hemen bitişiğinde olanca şiddetiyle devam eden bu doğa tahribi, dağ başlarındaki ormanlarda da gerçekleşmiştir. Ancak, özellikle ağaçların kesilip taşınmasındaki güçlüklerden ötürü, kimi orman alanlarına bugün dahi girilemediği için, buralardaki doğal yapı henüz bozulmamıştır. Bu alanlarda biyolojik ömürlerinin üst sınırına kadar gelebilen bazı ağaçlar yaş, çap ve boy itibariyle olağanüstü boyutlara ulaşabilmiştir. Yerleşim alanları içinde veya hemen bitişiğinde ise; yine bazı ağaçlar ya kutsal ve mistik mekânlarda yer almalarından, ya önemli tarihsel olaylara tanıklık etmelerinden, ya da yöre folklor ve kültüründe özel yeri bulunmalarından ötürü normal yaşamlarını sürdürerek günümüze kadar ulaşabilme şansını elde edebilmiştir. Bir kısmı 500 yıllık türbelerin yanında bir türbedar gibi, bir kısmı yıkık manastır duvarlarının dibinde yalnız ve hüzünlü beklerken, bir kısmı yüzyıllara meydan okuyan cami avlularında minareler ile boy ölçüşmektedir (DALGIÇ ve YALTIRIK 1999).

Bulunduğumuz coğrafyayı vatan yapan, yaşanan ortak geçmişimizdir kuşkusuz. Ortak geçmişi toplum belleğinde sürekli canlı tutan ise, tarihsel çağlar içinde yüzlerce olaya tanıklık eden doğal ve kültürel anıtlarımızdır. Değişik toplumların birbirine olan üstünlükleri bu mirasın zenginliği ile ölçüldüğü içindir ki, dünyanın hemen her yerindeki toplumlar sahip oldukları bu hazineyi olanaklarının tamamını seferber ederek korur.

Hem yaş, çap ve boy itibariyle alışılmış ölçülerin üzerindeki boyutlarıyla, hem de yöre folklorunda, kültür ve tarihinde sahip oldukları özel yerleri ile anıt ağaçlar her türlü önlem alınarak mutlak surette korunması ve doğal miras olarak gelecek nesillere bırakılması zorunlu olan kültür hazinelerimizdendir. Kamu yararı açısından çok yüksek değere sahip olan bu ağaçlar, amacı ne olursa olsun her türlü çevre düzenlemelerinde "Muhafazası Mutlak Zorunlu" olan objeler niteliğindedir. Hiçbir gerekçe ile kesilmeleri ya da bir başka yere taşınmaları mümkün değildir.

İstanbul ilinin Avrupa Yakası´nda bulunan anıtsal nitelikli ve korunmaya değer ağaçların bugünkü durumunu tespit amacıyla yapılan bu çalışma; hem bu eşsiz kültür hazinesini sahiplenme, hem de 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu´nun kendisine yüklediği sorumluluğu yerine getirme amacıyla, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanlığı´na bağlı Avrupa Yakası Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir.

Verilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi

İstanbul Avrupa> Yakasında Bulunan Anıt Ve Korunmaya Değer Ağaçların Tespiti, Tescili, Ağaç Sağlığı Ve Devrilme Riskinin Belirlenmesi İşi kapsamında; Avrupa Yakası Park ve Bahçeler Müdürlüğü Teknik elemanlarına, araziden veri toplayacak teknik personele, teknik danışman grubu nezaretinde Haliç Hizmet İçi Eğitim Merkezi´nde eğitim faaliyetleri düzenlenmiştir.

Eğitim çalışmaları kapsamında Genel Proje Danışmanı Prof. Dr. Ünal ASAN tarafından "Anıt ve Korunmaya Değer Ağaç Kavramlarının Açıklanması" ve "İBB Avrupa ve Avrupa Yakası Park ve Bahçeler Müdürlüklerindeki Anıt ve Korunmaya Değer Ağaçların Tespit Tescil İşleri", Teknik Proje Danışmanı Dr. Mehmet Selçuk BATAL tarafından ise "Tespiti Yapılan Ağaçların Dijital Formlara İşlenmesi" ve "Veritabanı Üzerinde Raporlama, Güncelleme ve Teknik Onay İşlemlerinin Yapılması" ile ilgili sunumlar yapılmıştır.

Eğitimin ikinci gününde, Yıldız Parkı´nda arazide çalışacak ekiplere yönelik uygulamalı eğitim faaliyetleri yapılmıştır. Bu faaliyetler kapsamında anıt ve korunmaya değer ağaçların envanter fişlerinin doldurulması, fiziksel ve boyutsal ölçümler, görsel tespitler, ağaçların akustik tomografi görüntülerinin alınması, ağaç koordinatlarının (y,x,z) tespiti ve haritalara işaretlenmesi, fotoğraf çekim teknikleri ile ilgili proje danışmanları tarafından uygulamalı eğitim verilmiştir.

Eğitimin üçüncü gününde, Hıdiv Korusu´nda proje danışmanları nezaretinde arazi tespit ekiplerince uygulama çalışmaları yapılmıştır.

Amaç ve Kapsam

İstanbul il sınırları içinde bulunan anıtsal nitelikli ve korunmaya değer ağaçların bugünkü durumunu tespit amacıyla yapılan bu çalışma, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanlığı´na bağlı Avrupa Yakası Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiştir. Çalışmada güdülen amaçlar:

İstanbul il sınırları içinde Avrupa Yakası´ndaki anıt veya korunmaya değer ağaçların sistemli bir envanterini yapmak.
Daha önce yapılan çalışmalar ile saptanan anıt ağaçların hâlihazırdaki durumlarını incelemek.
Mevcut ağaçların devrilme risklerini akustik tomografi yöntemi ile inceleyerek, bu ağaçların hayatlarını sürdürebilmesi için gerekli olan bakım ve koruma önlemlerini belirlemek.
Ağaçlarda belirlenen fiziksel ölçüler ve görsel ayrıcalıklar ile bunlar hakkında toplanabilen tarihsel, mistik ve folklorik bilgileri hem İstanbul Büyükşehir Belediyesi´ne bağlı özel bir web sitesi ve mobil uygulama, hem de hazırlanacak bir katalog-kitap vasıtasıyla toplum ile paylaşmak.
Anıt ağaç niteliği taşımasa da çeşitli özellikleri (egzotik olma ve nadir bulunma, bilimsel açıdan önem taşıma, kent siluet ve peyzajını tamamlayarak görsel kaliteyi yükseltme vb.) nedeniyle korunmaya değer olan ağaçların tespitlerini yaparak anıtsal nitelik taşıyanların tescillerini sağlamak.
Bu ağaçların gelecek kuşaklara erişebilmesi için gerekli olan koruma ve bakım önlemlerini saptayarak, yapılacak teknik işlemleri açıklamaktır.

Proje sonunda hazırlanan kitap, yukarıda sıralanan amaçlardan 4. madde içindeki hususları gerçekleştirmek amacıyla özgün bir katalog-kitap biçiminde hazırlanmıştır. Böylece, eserin hem görsel malzeme ile zenginleştirilmiş bir katalog, hem de teknik, bilimsel ve folklorik bilgileri de içeren kapsamlı bir kitap olması sağlanabilmiştir.

Proje kapsamında hazırlanan katalog-kitabın mobil uyumlu elektronik sürümüne Buradan, indirilebilir sürümüne Buradan ulaşabilirsiniz.